در این روز ها که در کشور به صورت پیوسته شاهد وقوع بلایای طبیعی همچون زلزله هستیم، خالی از لطف نیست که شیوه ی برخورد روانی کم خطر با این استرسور بزرگ که زندگی و مال و جان مردم را به خطر می اندازد را بشناسیم. امروزه نقش مددکاران، روانشناسان و پزشکان بیش از پیش در مداخلات بحرانی مهم شده است.

روانشناسان و مشاوران با فعالیت در  سه حیطه ی اساسی می توانند آسیب های ناشی از این بلایا را به حداقل برسانند، اولین حیطه قبل از وقوع بلایای طبیعی است که با آموزش های عمل محور، افراد را با هدف  برخورد موثر با این بحران و همچنین حفظ افراد از آسیب های مختلف آماده کنند. حیطه  ی دیگر در هنگام بروز بلایای طبیعی و وارد شدن خسارت است که وظیفه ی روانشناسان در این جا حضور در منطقه ی عملیاتی و مداخله در بحران با روش های ضربالعجلی برای به حداقل رساندن آسیب های روانی است. تحقیقات نشان داده است که میزان اختلال استرس پس از سانحه و اختلال استرس حاد در افرادی که در مواجه با بلایای طبیعی بوده اند به صورت قابل توجهی از افراد دیگر بالا تر است و همچنین میزان آسیب پذیزی این افراد در سال های آینده در مقابل بیماری های روانی دیگر و همچنین بیماری های جسمی بسیار بالاتر است، اینجاست که روانشناسان و رواندرمانگران وارد حیطه ی عمل می شوند و با مداخلات خود آسیب را به حداقل می رسانند. در محله ی سوم که پس از گذشت مدت اندکی از حادثه است روانشناسان، پزشکان و مددکاران تلاش می کنند تا با بوجود آوردن فضای حمایتی برای افراد آسیب دیده و همچنین افرادی که نزدیکان خود را در حادثه از دست داده اند مراحل زندگی پس از بحران و بازگشت به زندگی طبیعی این افراد را تسهیل کنند. مراحلی همچون سوگ و غم از دست دادن زندگی ممکن است منجر به افسردگی شدید و یا خودکشی در افراد شود از این سو این مرحله برای مداخلات مرحله ی حیاتی به حساب می آید.

 این سه مرحله در برنامه های مداخلاتی کلیتی یکسان با تفاوت های عملیاتی خاص خود را دارا است، در این نوشته ما تلاش می کنیم تا به حیطه ی اول که در واقع تحت عنوان پیشگیری اولیه از آن یاد می شود بپردازیم.

افراد باید به یاد داشته باشند در برخورد با هر بحرانی اولین مسئله ای که باید به آن توجه کنند حفظ آرامش است، افراد باید تلاش کنند در هنگام برخورد با پدیده ای همچون زلزله با آرامش و در خونسردی کامل در کنار هشیاری بالا، نکات ایمنی را رعایت کنند، در زلزله اخیر در استان تهران یکی از علل اساسی آسیب دیدگی و فوت یکی از هموطنان عزیز استرس و عدم تسلط بر خود بود، استرس بیش از حد در شرایط بحرانی در مرتبه اول باعث پایین آمدن سطح عملکرد مفید می شود و در در شرایط خاص اضطراب بیش از حد و ترس شدید از این اتفاق ممکن است آسیب های جسمی جبران ناپذیری برای فرد داشته باشد. عدم حفظ خونسردی پس از سانحه ای همانند زلزله در کلان شهری مانند تهران می تواند آسیب و خطر بزرگی برای مردم ایجاد کند، مشکلات حمل و نقل، بسته شدن راه ها همه و همه باعث ایجاد خلل در امداد رسانی در مناطق آسیب دیده می شود. بنابراین در این حیطه باید آموزش های لازم به افراد به طور کامل داده شود، در هنگام گریز از خانه باید با آرامش این کار را انجام دهیم تا آسیب های احتمالی ناشی از برخورد به اشیا و یا به زمین افتادن به حداقل برسد.

 در هنگام بحران هایی همانند زلزله تلاش کنید کودکان خود را حمایت کنید، کودکان با برخورد در چنین شرایطی مملو از ترس و اضطراب می شوند، آرامش شما باعث می شود تا کودکان شما احساس امنیت بیشتری بکنند و از سو آسیب کمتری ببینند. کودکان را تا حد امکان از فضایی که در آن استرس و تشنج وجود دارد دور کنید، تلاش کنید از کودکان خود فاصله نگیرید زیرا این مسئله ترس کودکان را دو چندان می کند.

به طور خلاصه افراد باید بدانند مهمترین مسئله در هنگام مواجه اولیه  با بلایای طبیعی حفظ آرامش و خونسردی است. تا بتوانند در کمال آرامش نکات ایمنی را در هنگام برخورد با زلزله انجام دهند.