کد خبر: 1448
تاریخ انتشار: اسفند 16, 1399

طرحواره و انواع آن

طرحواره و انواع آن

طرحواره و انواع آن

طرحواره چیست؟

بک (1967) : طرح‌واره، ساختاری شناختي به منظور غربال ، كدگذاري و ارزيابي محركي است كه موجود زنده در معرض آن قرار گرفته است. براساس ماتريكس طرح‌واره‌ها، فرد قادر مي‌شود تا وضعیت خود را در ارتباط با زمان و فضا تعیین و تجربه‌هاي خود را به روش معني داري طبقه‌بندي و تفسير كند

بک (1979) : طرح واره ها الگوهای شناختی ثابتی هستند که که پایه ای برای غربالگری، تمایز، و کدگذاری محرکی که فرد در مقابل آن قرار گرفته است را فراهم می آورد

بک (1990) : طرح واره ها قوانین خاصی را برای پردازش اطلاعات و رفتار ایجاد می کند

پدسکی (1994) : طرح واره ها باورهای محوری و هسته ای هستند که موجب تداوم مشکلات روانی می شوند ، طرح واره ها بر حالت های هیجانی و رفتارهای فرد اثر می گذارند ، طرح واره ضرورتا موجب اختلال روانی نمی شود بلکه موجب تداوم آن می شود

فريمن و فاسكو (2004) : طرح‌واره‌ها، مفروضه‌ها يا قانون های زيربنايي هستند كه افكار و رفتارهاي فرد را تحت كنترل خود دارند و در طول زندگي فرد تحول و گسترش يافته‌اند. طرح‌واره‌ها منجر به شکل گیری معني و ساختارذهنی فرد از دنيای پیرامون خود می شوند. پدیدآیی طرح‌واره‌ها تحت تأثير فرهنگ، خانواده، مذهب و عوامل مربوط به جنسيت، سن يا شخصيت فرد نیز قرار می گیرد . طرح‌واره‌ها نه تنها براساس مؤلفه های شناختي، بلكه با توجه به عامل های هيجاني، رفتاري و زیستی نيز سازمان بندی مي‌شوند.

طرح‌واره‌ها نسبت به تغيير بسيار مقاوم هستند، چون:

  1. برخي از طرح‌واره‌ها به گونۀ قدرت مندی با هيجان ها و تجربه‌هاي گذشتۀ فرد پیوند خورده است؛
  2. طرح‌واره‌ها در طول زندگی فرد پایدار باقی می مانند، در نتیجه مي‌توان آن ها را به عنوان قسمتي از هويت فرد در نظر گرفت؛
  3. اين طرح‌واره‌ها ممكن است توسط افراد مهم زندگي فرد، تأييد يا تقويت گردند؛
  4. نحوۀ تأثير طرح‌واره‌ها بر رفتار فرد توسط پردازش‌هاي فكري وی تعيين مي‌شود؛
  5. رفتارهاي آموخته شده در نتيجۀ فعال شدن طرح‌واره‌ها به وجود مي‌آيد، بنابر اين تداعي‌هاي مثبت و منفي بي‌شماري در طول زمان ايجاد مي‌كنند كه منجر به مقاومت شديد آن طرح‌واره‌ها ها در مقابل تغيير مي‌گردند .

منظور از طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه چیست؟

طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه، الگوهاي شناختي و هيجاني خود – ويرانگري هستند كه شکل گیری آن ها از اوايل دوره رشد و تحول فرد آغاز مي‌گردد و در طول زندگي فرد تكرار مي‌شوند.

بر اساس اين تعريف، رفتار فرد قسمتي از طرح‌وارۀ او نيست، بلكه يانگ باور دارد كه رفتارهاي غيرانطباقي به عنوان پاسخي در پاسخ به طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه شكل مي‌گيرند. بنابر اين، رفتارها توسط طرح‌واره‌ها برانگيخته مي‌شوند، ولي قسمتي از طرح‌واره‌ها نیستند .

طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه:

  1. الگویی گسترده و نافذ است که شامل؛
  2. خاطره ها، هيجان ها، شناختار‌ها و حس‌هاي بدني است که؛
  3. در ارتباط با فرد و رابطه های بين فردي او با ديگران است؛
  4. در طول سال های كودكي يا نوجواني شكل مي‌گيرد و؛
  5. در طول زندگي فرد گسترش مي‌يابد و؛
  6. به گونۀ چشمگیری مختل و ناكارآمد است.

طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه ويژگي‌هاي خاصي دارند. اين طرح‌واره‌ها به عنوان:

  1. واقعيت‌هاي پذيرفته شده در مورد خود يا محيط تجربه مي‌شوند؛
  2. خود – تخريب كننده ونسبت به تغییر مقاوم هستند؛
  3. مختل و ناكارآمد هستند؛
  4. بسیاری اوقات توسط برخي رویدادها از جمله فقدان و يا از دست دادن شغل، فعال مي‌شوند؛
  5. در زمان فعال بودن با میزان چشمگیری از هيجان در هم آميخته هستند؛
  6. معمولاً ناشي از تعامل سرشت كودك با تجربۀهای مختلف دورۀ رشد و تحول وی با اعضاء يا مراقبت کننده ها در خانواده هستند .

ویژگی های طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه:

  1. باورها و احساس‌هاي غيرشرطي دربارۀ که در اثر ارتباط با محيط ايجاد شده‌اند؛
  2. خود – تداوم بخش اند، و بنابر اين نسبت به تغيير مقاومت هستند؛
  3. به گونۀ چشمگیری تکرار شونده و ناكارآمدند ؛
  4. معمولاً توسط رويدادهايي در محيط فعال مي‌شوند كه با آن طرح‌وارۀ خاص درارتباطند؛
  5. در مقایسه با مفروضه‌هاي زيربنايي، ارتباط نزديك‌تري با سطوح بالاي هیجان دارند؛
  6. از تعامل سرشت كودك با تجربه‌هاي ناكارآمد در ارتباط با پدر یا مادر، خواهر و برادر، و هم سالان در طي سال‌هاي اوليۀ زندگي به وجود مي‌آيند

منشا طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه

پنج نياز هيجاني بنيادين در انسان وجود دارد كه بايد ارضا شوند، و عدم ارضا و ناكامي در برآورده شدن اين نيازها در فرد، موجب شكل‌گيري طرح‌واره‌هاي غيرانطباقي اوليه مي‌شوند:

  1. دلبستگي‌هاي ايمن به ديگران (شامل امنيت، ثبات، پرورش و تربيت، پذيرش)؛
  2. استقلال، كارآمدي و تجربۀ ذهني هويت؛
  3. آزادي بيان نيازها و هيجان های پذیرفتنی؛
  4. خودانگيختگي ؛
  5. محدوديت‌هاي واقع‌گرايانه و خود- بازداري (خود-كنترلي).

درطرح‌واره درماني هدف اساسی اين است كه به بيمار كمك كنيم تا روش‌‌هاي سازگارانه تری را به منظور ارضاي نيازهاي هيجاني بنيادين خود به کار بندد .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

14 + 17 =