اختلال دو قطبی

شدت بالا و پایین شدن خلق و انرژی در اختلال دو قطبی می تواند آسیب جدی به روابط شما و شغل و زندگی روزانه شما وارد کند .اما شما ناتوان نخواهید بود .با درمان ، حمایت و مهارت های مقابله ای می توانید بیماری تان را مدیریت کنید و علایم را بطور مرتب تحت نظر داشته باشید .

اختلال دو قطبی را بیشتر بشناسیم .

ایا این اختلال دو قطبی است ؟ اینجا  چگونگی علائم و راههای کمک رسانی  در هیپومانیا ،  مانیا  و اختلال دوقطبی بیان شده است .

اختلال دو قطبی چیست ؟

خلق همه ما بالا و پایین  میشود  اما در اختلال دو قطبی این فراز و نشیب احساسات و هیجانات بسیار سخت است ، اختلال دو قطبی موجب تغییرات اساسی در خلق،انرژی، افکار و رفتار میشود با مانیا شدن از یک سو و افسرده  شدن از سوی دیگر . به جز داشتن خلق خوب و بد علایم دو قطبی برای روز ها و هفته ها و ماه ها ممکن است باقی بماند .و برعکس تغییر خلق های نرمال تغییر خلق در اختلال دو قطبی بسیار شدید و عمیق است به طوری که باعث میشود عملکرد شما در رابطه ، تحصیل و شغل و فعالیت های روزانه مختل شود .

در دوره ی مانیا شما ممکن به صورت تکانه ای شغلتان را رها کنید . مبلغی قابل توجهی از حساب بانکی خود را خرج کنید و بعد از فقط دو ساعت خوابیدن احساس رضایت کنید و در طول دوره ی افسردگی ممکن است بسیار برایتان سخت باشد از تخت بیرون بیایید ،و خودتان را بابت رها کردن شغلتان و از دست دادن پولهایتان سرزنش کنید .

علت بروز اختلال دو قطبی به طور کامل مشخص نیست اما معمولا ژنتیک عامل موثری  است . اولین دوره ی مانیا و افسردگی معمولا در سنین نوجوانی  و آغاز بزرگسالی رخ می دهد. علائم میتواند گیج کننده باشند ، خیلی از کسانی که اختلال دو قطبی دارند بخاطر تشخیص گذاری اشتباه و درمان غیر مرتبط رنج زیادی را متحمل می شوند ، از آنجا که بیماری دوقطبی بدون دریافت درمان وخیم تر میشود توجه به علائم و نشانه ها و کمک گرفتن برای درمان بسیار اهمیت دارد. تشخیص بیماری اولین قدم برای حل این مسئله و برگشتن به جریان زندگی است .

چند باور رایج(افسانه)  و واقعیت  درباره ی بیماری دو قطبی :

باور رایج(افسانه)  : بیماران مبتلا به دوقطبی  بهبود نمی یابند نمی توانند زندگی نرمال داشته باشند.

واقعیت  و نتایج تحقیقات : افراد بسیاری که مبتلا به اختلال دو قطبی هستند می توانند در شغلشان موفق باشند ، خانواده ای شاد داشته باشند و در یک رابطه ی رضایت بخش زندگی کنند. اختلال دو قطبی بیماری پر رنجی است اما مبتلایان می توانند بوسیله درمان و یاد گرفتن مهارت های مقابله ای و استفاده از امکانات یک سیستم حمایتی به طور کامل نشانه هایشان  را مدیریت کنند و اززندگی لذت ببرند.

باور رایج (افسانه): افراد مبتلا به اختلال دو قطبی همیشه بین دوره های مانیا و افسردگی در نوسان هستند .

واقعیت و نتایج تحقیقات : بعضی از افراد تغییر خلق از مانیا به افسردگی را به صورت شدید احساس میکنند اما دوره های افسردگی طولانی تر است و معمولا اکثرا دوره های خفیفی از مانیا را تجربه میکنند . همینطور مبتلایان میتوانند با رعایت بهداشت روانی و گرفتن درمان مدت طولانی را بدون چرخش خلق زندگی کنند و از بروز علایم جلوگیری کنند .

باور رایج (افسانه) : اختلال دو قطبی فقط خلق را تحت تاثیر قرار می دهد .

واقعیت و نتایج تحقیقات : اختلال دو قطبی به غیر از خلق سطح انرژی ، توانایی قضاوت ، حافظه ، تمرکز ،اشتها ،الگوی خواب، میل جنسی و عزت نفس را نیز تحت تاثیر قرار میدهد .

باور رایج (افسانه) : بجز دارو درمانی روش دیگری برای کنترل بیماری وجود ندارد .

واقعیت و نتیجه ی تحقیقات :اگرچه دارو درمانی پلیه درمان این اختلال است اما روش های کمک به خویشتن نقش مهمی در کنترل درمان ایفا میکنند . شما میتوانید علایم را با  انجام ورزش روزانه و روتین ، خواب کافی ،خوردن غذای سالم ، نظارت بر خلق ، مدیریت استرس و بودن در کنار دوستان حمایتگر  کاهش دهید و کنترل کنید .

علایم و نشانه های اختلال دو قطبی :

اختلال دو قطبی می تواند در انسانهای متفاوت به طرز متفاوتی خود را نشان دهد. نشانه ها به نسبت قابل توجهی  از نظر الگو ، شدت و تکرار با هم متفاوت هستند . بعضی ها مستعد ابتلا به مانیا هستند و بعضی دیگر افسردگی و بعضی در چرخش بیشتری بین این دو وضعیت قرار دارند . بعضی ها بیشتر از نشانه های چرخش خلق رنج میبرند و بعضی کمتر .

چهار وضعیت خلقی در بیماری دو قطبی وجود دارد مانیا ، هیپومانیا ، افسردگی ،  و مجموعی از اینها که آن را دوره مختلط می نامیم. هر وضعیت  خقی در اختلال دوقطبی علائم و نشانگان  با خود را دارد .

علایم مانیا :

در دوره ی مانیا اختلال دو قطبی عموما احساسات شاد و انرژی بالا ، خلاقیت و حس خوشی تجربه میشود .اگر شما در حال تجربه دوره مانیا باشید ، حرف برای گفتن زیاد دارید ، کم می خوابید ،و فعال هستید .ممکن است گاهی احساس کنید شما قدرتمندید ، شکست ناپذیرید و موفقیت و بزرگی برایتان مقدر شده است .

اگر چه مانیا در ابتدا خوب به نظر میرسد ، اما این احساسات و افکار در نهایت به سمتی میروند که کنترل امور از دست شما خارج میشود . ممکن است  به عنوان مثال شما رفتاری بی پروا داشته باشید ، پول هایتان را قمار کنید ، سرمایه گذاری اشتباه کنید و درگیر روابط جنسی پر خطر و غیر مناسبتان شوید . همچنین در این دوره ممکن است به آسانی از کوره در روید ، عصبانی شوید ، بی قرار باشید پرخاشگری کنید ، با دیگران درگیر شوید و اگر دیگران با برنامه های شما موافقت  نکنند ، سرکش شوید و هر کس رفتار شما را نقد کند مقصر جلوه دهید . بعضی ها حتی در این دوران دچار توهم می شوند و چیزهایی می شنوند.

علایم و نشانه های متداول  مانیا شامل :

احساس غیر معمول خوب بودن و خوشبینی یا بیقراری بسیار

اعتقاد غیر واقعی در مورد قدرت و توانایی های فردی

خواب کم اما احساس پر انرژی بودن

تند صحبت کردن و به دیگران اجازه صحبت ندادن

افکار سریع و از یک ایده به ایده ای دیگر پریدن

حواس پرتی زیاد و عدم توانایی در تمرکز

قضاوت مختل شده و رفتار تکانشی و ناگهانی

بی پروا رفتار کردن و به نتیجه فکر نکردن

توهم و هذیان ، اما نه همیشه

علایم هیپومانیا

علایم در هیپومانیا شدت کمتری نسبت به مانیا دارند .در وضعیت هیپومانی احتمالا احساسات سرشار از انرژی و خوشی و مفید بودن را دارید ولی همچنان توانایی ارتباط با واقعیت را دارید و همه چیز تحت کنترل شماست . برای بسیاری هیپومانیا شبیه احساس  غیر معمول و زیاد حال خوب و سر کیف بودن است .

هر چند هیپو مانی هم میتواند منجر به گرفتن تصمیمات اشتباه و منجر به تخریب رابطه ،شغل و اعتبارتان  شود .اغلب  دوره هیپومانیا می تواند منجر به یک دوره مانیا کامل شود و یا افسردگی عمیقی را بدنبال داشته باشد.

علایم دوره افسردگی ناشی از اختلال دو قطبی

در گذشته باور بر این بود که تفاوتی بین افسردگی معمولی و افسردگی دوقطبی وجود ندارد . اما تحقیقات بسیاری اکنون نشان دهنده تفاوت این دو است .خصوصا وقتی که در مورد نحوه ی درمان باید تصمیم گیری شود .

اکثر کسانی که افسردگی ناشی از اختلال دو قطبی را دارند ، دارو های ضد افسردگی معمول کمکی به آنها نمی کند .

در حقیقت این خطر وجود دارد که  داروی ضد افسردگی اختلال دو قطبی را بدتر کند و موجب بروز دوره ی مانیا وهیپومانیا شود و موجب افزایش سرعت و تعداد چرخه های خلقی گردد و اثر داروهای ثبات دهنده خلق را کاهش دهد.

علیرغم شباهت هایی که بین  افسردگی اساسی و افسردگی دوقطبی وجود دارد بعضی از نشانه ها در افسردگی دو قطبی متداول تر هستند. برای مثال احساس بی قراری ، عدم آرامش ، احساس گناه و بالا آمدن ناگهانی خلق در افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی متداول تراست.همینطور در افسردگی دو قطبی کندی حرکتی و کلامی ،افزایش خواب و افزایش وزن شایع تر است و احتمال اینکه به سمت دوره سایکوز پیش برود و منجر به از دست دادن شغل و فعالیت های اجتماعی شود بیشتر میشود .

علایم متداول افسردگی عبارتند از:

احساس ناامیدی ، غم و پوچی

بی قراری

عدم توانایی در لذت بردن

خستگی و کاهش انرژی

احساس ضعف جسمی و روانی

تغییر در اشتها و وزن

مشکلات خواب

مشکلات حافظه و تمرکز

احساس بی ارزشی و گناه

افکار خودکشی و مرگ

علایم دوره مختلط

دوره مختلط اختلال دوقطبی همراهی  نشانگان مانیا ، هیپومانیا و افسردگی را در یک دوره کوتاه نشان میدهد . نشانگان متداول دوره مختلط شامل افسردگی همراه با بیقراری ، خستگی ، اضطراب ،بی خوابی ، حواس پرتی ، و رگبار افکار می باشد . این ترکیبی است از انرژی بالا و خلق پایین که احتمال خودکشی را افزایش میدهد.

چرخش سریع  (رپید سایکلینگ) چیست ؟

بعضی از مبتلایان به اختلال دوقطبی چرخش سریع را تجربه میکنند . به این معنا که در مدت یکسال چهار دوره و یا بیشتر دچار مانیا و افسردگی میشوند . بالا پایین شدن شدید و مخرب خلق حتی ممکن در طول شبانه روز یا چند ساعت اتفاق بیفتد .چرخش سریع ممکن است به واسطه  از دست رفتن کنترل توسط بیمار بسیار خطرناک باشد . معمولا این اتفاق به علت عدم دریافت درمان به موقع و مناسب روی می دهد .

انواع اختلالات دو قطبی

با توجه به وضعیت های خلقی توضیح داده شده سه  نوع اختلال دو قطبی قابل تشخیص گذاری است.

دو قطبی نوع یک :تجربه حداقل  یک دوره مانیا و یا مختلط  که بیمار غالبا یک دوره افسردگی را هم تجربه کرده است اما نه همه مبتلایان ( وجود یا عدم وجود افسردگی شرط تشخیص گذاری نیست .)

دو قطبی نوع دو : تجربه حداقل یک دوره هیپومانیا و افسردگی شدید. در این تشخیص گذاری بیمار دوره مانیا تجربه نکرده است .

سیکلوتایمی : علایم هیپومانیا و افسردگی خفیف تا متوسط . این تشخیص شامل چرخش خلق بین افسردگی خفیف و هیپومانی میباشد .

دکتر علی مرادی

زمستان ۱۳۹۹