اختلال دوقطبی(Bipolar)

اختلال دوقطبی  یکی از انواع اختلالات خلقی می باشد، این اختلال در آخرین ویرایش کتاب مرجع روانشناسان بالینی یعنی(DSM)  از طبیقه بندی اختلالات خلقی بیرون آمده است و طیقه ایی جدید را به خود اختصاص داده است. علت این کار می تواند اهمیت بسیار زیاد این اختلال و شیوع بالایی این اختلال در جوامع باشد، اختلال دوقطبی یا شیدایی – افسردگی  تمام روابط فردی و اجتماعی از جمله شغل و سایر وظایف مهم زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. خودکشی در افرادی که به این اختلال روانی مبتلا می شوند بیشتر از مبتلایان به بیماری افسردگی تک قطبی گزارش شده است.اختلال دو قطبی ترکیبی مهلک ار اختلال افسردگی تک قطبی و مانیا است. میزان عود در این اختلال بالا می باشد و عموما افراد پس از گذر از یک دوره کامل اختلال باز هم دچار دوره های عود می شود. میزان خودکشی در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی پانزده برابر افراد عادی اجتماع می باشد.

اختلال دوقطبی به دو طبقه مختلف تقسیم که شامل اختلال دوقطبی نوع اول و اختلال دو قطبی نوع دوم می باشد؛ در این مطلب تلاش می کنیم اختلال دو قطبی نوع اول را برای شما به صورت واضح توضیح دهیم.

همانگونه که گفته شد این اختلال دارای دو فاز متفاوت افسردگی و مانیا می باشد.مشخص نیست که کدام فاز یا دوره در ابتدا اتفاق بی افتد، اگر فرد در دوره ی افسردگی به روانشناس مراجعه کند، به هیچ وجه نمی توان تشخیص داد که وی اختلال دوقطبی مبتلا است با افسردگی تک قطبی، تمام دوره های افسردگی در اختلال دوقطبی مشابه دوره های افسردگی یک قطبی است تنها راه بررسی سابقه بالینی بیمار است که آیا دوره هایی سرشار از سرخوشی، پر انرژی و… وجود داشته است یا خیر.اگر فرد مبتلا برای اولین بار در دوره ی افسردگی رفته باشد و قبل از آن به دوره ی منیک نداشته باشد این تمایز را غیر ممکن می کند.

فردی که مبتلا به اختلال دو قطبی است درگیر در دو دوره می شود : دوره ی اول افسردگی است که نشانه های آن شامل کمبود انرژی، عدم علاقه به انجام فعالیت ها، بی حوصلگی، احساس گناه، تغییر در الگوی خواب و تغذیه می باشد. دوره ی بعدی که در هر صورت فرا خواهد رسید مانیا با نشانه هایی مثل؛ بلند پروازی، پر انرژی بودن، کاهش نیاز به خواب، جوش و خروش و غیره می باشد.

عاملی که باعث تمایز در اختلال دو قطبی نوع اول و دوم می شو دچار شدن به دوره ی مانیا می باشد، در دو قطبی نوع اول فرد به یک مانیا تمام عیار دچار می شود. اما در دو قطبی نوع دوم فرد به یک دوره ی هیپو مانیا دچار می شود( هیپومانیا دوره ی خفیف تر مانیا می باشد که در مطالب بعدی توضیح خواهیم داد)

ملاک های تشخیصی

برای تشخیص اختلال دوقطبی نوع اول باید ملاک های زیر برای دوره مانیا احراز شود.

مانیا

الف- دوره ی حداقل یک هفته خلق به شکل غیر طبیعی و مداوم بالا، گشاده و تحریک پذیر باشد وانرژی فرد به شکلی نابهنجار افزایش یابد (در اکثر اوقات شبانه روز).

ب- طی دوره آشفتگی خلقی و افزایش انرژی حداقل سه مورد از علائم (چهار مورد اگر خلق تحریک پذیر بود) وجود داشته باشد.
۱. افزایش اعتماد به نفس یا خود بزرگ بینی
۲. کاهش نیاز به خواب
۳. پرحرفی
۴. پرش افکار یا تجربۀ ذهنی سبقت افکار
۵. حواس پرتی
۶. افزایش فعالیت های معطوف به هدف یا سراسیمگی روانی حرکتی( فعالیت های بدون هدف).
۷. اشتغال به فعالیتهایی که می تواند پیامد دردناک زیادی برای فرد ایجاد کنند(مانند ولخرجی، بی مبالاتی جنسی، سرمایه گذاری تجاری احمقانه).
ج-  اختلال خلق انقدر شدید است که موجب افت بارز کارکرد اجتماعی یا شغلی فرد و یا ضرورت بستری شدن برای پیشگیری از آسیب به خود یا دیگران گردد.
د-  دورۀ بیماری ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده (یک دارو، ماده سوء مصرفی) یا یک بیماری طبی دیگر نیست.

نکته: ملاک های الف تا د تشکیل دهندۀ دورۀ مانیا است. برای تشخیص اختلال دوقطبی I حداقل یک دورۀ مانیا در طول عمر ضروری است.

دورۀ افسردگی اساسی
–  الف حداقل پنج مورد از علائم زیر در طی یک دورۀ دو هفته ای دیده می شوند و سبب تغییر عملکرد قبلی فرد می گردد. حداقل یکی از علائم موجود باید یا ۱) خلق افسرده و یا ۲) از دست دادن علاقه یا لذت باشد.

۱. خلق افسرده در اکثر اوقات شبانه روز تقریباً در تمام روزها
۲. کاهش بارز علایق یا لذات برای تقریباً تمامی فعالیت ها در اکثر ساعات روز و تقریباً تمام روزها
۳. کاهش وزن یا افزایش وزن
۴. بی خوابی یا پرخوابی
۵. سراسیمگی یا کندی روانی حرکتی در تقریباً تمام روزها
۶. خستگی یا از دست دادن انرژی تقریباً در تمام روزها.
۷. احساس بی ارزشی یا احساس گناه مفرط یا نامتناسب که می تواند هذیانی باشد، تقربیاً در تمام روز.
۸. کاهش توانایی تمرکز یا تفکر، با بی تصمیمی، تقریباً در تمام روزها.
۹. افکار عود کننده دربارۀ مرگ، افکار مکرر خودکشی بدون نقشۀ خاصی، اقدام به خودکشی با داشتن یک نقشه ای معین برای انجام خودکشی.
-ب این علائم موجب ناراحتی بالینی قابل توجه یا افت کارکرد شغلی، اجتماعی و سایر جنبه های مهم کارکرد فرد می شود.

فرد مبتلا به اختلال دوقطبی بین این دو دوره  یعنی حالات مانیک و افسردگی در نوسان است.