فوبی اجتماعی

آیا هنگام سخنرانی در جمع احساس اضطراب شدید داشته اید؟ آیا هنگامی که به مهمانی می روید احساس اضطراب می کنید و عرق می کنید؟ آیا در هنگام کنفرانس کلاسی به لرزش می افتید و عرق سرد بر پیشانیتان می نشیند؟ آیا وقتی در مهمانی به سر می برید می ترسید مورد تمسخر دیگران قرار بگیرید؟ آیا احساس می کنید در موقعیت های اجتماعی دیگران شما را رصد می کنند؟

در مطالب قبلی درباره ی فوبی صحبت کردیم، فوبی به معنی ترس مرضی از یک شی یا موقعیت خاص که با واقعیت همخوانی ندارد. فوبی اجتماعی نیز ترس بی از اندازه از یک موقعیت اجتماعی می باشد.

همه ی ما در موقعیت های اجتماعی احساس اضطراب می کنیم اما فوبی اجتماعی شکل های اغراق آمیز این گونه ترس ها است. در قرن چهاردهم بقراط یک فرد مبتلا به فوبی اجتماعی کلاسیک را اینگونه توصیف می کند:

“در همه جا دیده نمی شود، زندگی در تاریکی را دوست دارد، و نمی تواند زندگی در روشنایی را تحمل کند، کلاه او چشمانش را پوشانده است، نه می بیند و نه دیده می شود، از ترس این که مبادا در گفتار و حرکات مورد سواستفاده قرار گیرد، مغضوب می شود. پذیرفته نشود یا مریض شود، با کسی معاشرت نمی کند.”

تعریفی که بقراط از بیمارش ارائه می دهد یک تعریف کلاسیک و حالت حاد اختلال  فوبی اجتماعی می باشد، اما به طور کلی بقراط بر نقطه ی اساسی تاکید می کند و آن نقطه این است که فرد می ترسد رفتارش مورد قضاوت قرار بگیرد، مورد تمسخر قرار بگیرد و… به همین دلیل فرد تلاش می کند تا جایی که می تواند از چشم مردم دور بماند تا مورد بررسی دیگران قرار نگیرد. افراد مبتلا به فوبی اجتماعی از این که دیده شوند می ترسند، آن ها می ترسند به گونه ایی عمل کنند که تحقییر آمیز یا شرم آور باشد و در موقعیتی قرار بگیرند که حمله ی وحشت زدگی صورت بگیرد. آنها از صحبت کردن، خوردن، و آشامیدن در حضور دیگران واهمه دارند. دانش آموزی که در حال امتحان دادن است بعد از این که معلم او را میبیند ممکن است از ترس لرزش شدید دست از نوشتن بکشد، هنرپیشه وحشت دارد که ممکن است سر صحه تپق بزند یا دیالوگ را فراموش کند، این ترس ها اغلب نا معقولند؛ افرادی که می ترسند بلرزند، نمی لرزند، در واقع هیچ یک از ترس های آن ها اتفاق نمی افتد همانگونه که در فوبی به گربه هیچ گاه گربه به فرد حمله نخواهد کرد.

فوبی اجتماعی را می توان به سه دسته تقسیم کرد؛

تیپ عملکردی، که طی آن افراد نمی توانند اعمال خاصی را در انظار انجام دهدند- مثل سخنرانی، خواندن، نوشتن- این اعمال را وقتی تنها است به راحتی انجام میدهد. تیپ محدود، که طی آن اضطراب فقط در موقعیت خاص اجتماعی رخ میدهد- نظیر قرار ملاقات یا صحبت کردن با رئیس، تیپ فراگیر که اغلب موقعیت های اجتماعی ایجاد اضطراب و وحشتزدگی می کند.

فوبی اجتماعی معمولا در نوجوانی گاهی در کودکی و به ندرت در بالای سن 25 سال بروز می کند. افراد فوبیک از مکان های باز و همچنین فوبی اجتماعی از ازدحام می ترسند اما به دلایل مختلفی، فرد مبتلا به فوبی مکان های باز می ترسد که نتواند از ازدحام رهایی یابد یا این که حمله ی وحشتزدگی رخ بدهد که فرد نتواند از کسی کمک بگیرد، اما فردی که مبتلا به فوبی اجتماعی است می ترسد که در جمع به او نگاه کنند یا رفتاری انجام دهد که جلب توج کند. روند ابتلا به فوبی اجتماعی تدریجی است ممکن است ابتدا از صحبت کردن در جمع بترسد در مرحله ی بعدی  مهمانی رفتن در او ایجاد اضطراب کند و گام به گام محیط اجتماعی فرد محدود تر می شود.

ملاک های تشخیصی فوبی اجتماعی شامل؛

– ترس بارز و مستمر از یک یا چند موقعیت یا عملکرد اجتماعی که در آن شخص با افراد ناآشنا مواجه است یا ممکن است موضوع کنجکاوی آن ها قرار بگیرد.

-فرد متوجه افراطی و غیر منطقی بودن ترس خود باشد.

-فرد از موقعیت یا عملکرد فوبیک اجتناب می کند در غیر این صورت احساس ترس شدیدی می کند.

به طور کلی این اختلال در جوامع دیرباز تا به امروز رایج است و به صورت گسترده می تواند عملکرد اجتماعی، شغلی و ارتباطی فرد را تحت تاثیر قرار دهد، و باعث شود فرد مبتلا به فوبی اجتماعی از انظار عمومی برای پیشگیری از ایجاد اضطراب دور شود.